Polazna pretpostavka većine kupaca i korisnika usluga je da, ako sam nešto platio, onda to i posedujem.

Prava intelektualne svojine uspostavlja drugačiji način sticanja prava i obaveza. Uprkos tome što ste uslugu platili, bez odgovarajućeg ugovora u pisanoj formi, nećete postati imalac pojedinih prava. U tekstu koji sledi, pojasnićemo na primeru veb-sajta koja sve prava intelektualne svojine mogu nastati u procesu izrade i kako se možete zaštititi.

Domen i pravo na žig

Odlučili ste se da registrujete domen, međutim, kako se internet domen sastoji od reči, potencijalno može doći do povrede prava na žig. Nije redak slučaj da se registracija internet domena izvrši ne u cilju korišćenja tog domena, već sa ciljem da se od nosioca prava na žig zatraži naknada, kako bi se izvršio prenos domena sa registranta na nosioca prava na žig (takozvani „cybersquatting“).

Savet advokata: Registracijom žiga, stičete pravo da drugim licima zabranite neovlašćeno korišćenje verbalizacije Vašeg žiga u prometu, a i u nazivu internet domena.

Autorsko pravo

Sadržaj koji se nalazi na Vašem veb-sajtu, sav tekst, fotografije, video, grafikoni, softver koji pokreće Vaš sajt, zaštićeni su autorskim pravom, sve dok ispunjavaju uslov originalnosti i da su izraženi javnosti u određenoj formi od strane autora.

Ko se može pozvati na zaštitu autorskih prava?

Svaki od navedenih segmenata je predmet zasebne zaštite, a nosilac svih moralnih i imovinskih prava je isključivo autor, do momenta ustupanja prava autorskim ugovorom.

Usmeni sporazum

Neznatni nivo zaštite uživate kada niste pristupili ugovoru sa autorom. U tom slučaju, autor svakog pojedinačnog sadržaja koji se nalazi na Vašem veb-sajtu, zaštićen je od trenutka objavljivanja sadržaja, bez obavezne prethodne registracije i isključivi je nosilac svih autorskih prava. Sa stanovišta propisa o zaštiti prava intelektualne svojine, Vi ste lice koje je povredilo autorska prava, jer usmeni sporazum ne proizvodi pravno dejstvo.

Pristupanje opštim uslovima poslovanja

Moguće je da ste se saglasili sa standardizovanim opštim uslovima poslovanja koji su Vam ponuđeni. Ovakvi opšti uslovi najčešće predviđaju da sva prava intelektualne svojine koja se odnose na softver, izvorno kodiranje i dizajn sajta pripadaju programeru (ili drugom autoru), a Vama se ustupa pravo korišćenja putem licence, na neisključivi način.

U skladu sa ovako ustupljenim pravima, bez prethodne saglasnosti autora, onemogućeni ste da:

• izvršite bilo kakve izmene;
• nekom trećem licu ustupite sajt (fotografiju, tekst i sl.), ili pojedina imovinska prava;

Sa druge strane, ovakav ugovor ne predstavlja prepreku za autora da veb-sajt i sav sadržaj, ustupi nekom od konkurenata, što se može negativno odraziti na poslovanje, ako je sajt komercijalnog karaktera.

Kako biste izbegli sve rizike sa kojima se suačavate kao korisnik intelektualne svojine, najpre je potrebno je da pisanim autorskim ugovorom sa svakim od autorom, regulišete pitanje prava intelekutalne svojine koja se nalaze na Vašem veb-sajtu (uključujući sav sadržaj, fotografije, video, logo, softver, ispisane kodove), definisanjem na nedvosmislen način ,svih imovinskih prava koja će Vam biti ustupljena.

Autorski ugovor

Autorski ugovor je regulisan odredbama Zakona o autorskim i srodnim pravima, a tek kada ovaj lex specialis propis ne predviđa određene slučajeve, tada se primenjuju odredbe Zakona o obligacionim odnosima. Ovakav ugovor na sveobuhvatan način pruža pravnu zaštitu kako autoru, tako i sticaocu ustupljenih prava.

Autorski ugovori se zaključuju u pisanoj formi, ako zakonom nije drugačije određeno. Autor, odnosno njegov pravni sledbenik može ustupiti pojedina ili sva imovinska prava na svom delu drugom licu.

Autorski ugovor sadrži: imena ugovornih strana, naslov, odnosno identifikaciju autorskog dela, prava koja su predmet ustupanja, odnosno prenosa, visinu, način i rokove plaćanja autorske naknade, ako je ugovorena, kao i sadržinska, prostorna i vremenska ograničenja, ukoliko ona postoje.

Imovinska prava autora ustupaju se na isključiv ili neisključiv način. U slučaju isključivog ustupanja imovinskih prava, jedino je sticalac prava ovlašćen da na način propisan ugovorom iskorišćava autorsko delo, kao i da uz posebnu dozvolu autora, odnosno njegovog pravnog sledbenika, ustupa drugima to pravo.

Autor može uskratiti dozvolu koju je dao, odnosno povući ustupljeno imovinsko pravo ako smatra da bi iskorišćavanje njegovog dela moglo da nanese štetu njegovom stvaralačkom ili ličnom ugledu, i to iz razloga koji su nastali posle zaključenja autorskog ugovora, a za koje ne odgovara sticalac prava (autor ima obavezu da sticaocu prava naknadi nastalu stvarnu štetu).